POLICJA PAŃSTWOWA, MILICJA OBYWATELSKA, POLICJA

POLICJA PAŃSTWOWA, MILICJA OBYWATELSKA, POLICJA w Radomyślu Wielkim – została utworzona na podstawie ustawy z dnia 24.VII.1919 r. Schemat zależności był następujący, Komendzie Głównej podlegały Komendy Okręgowe, np. w Krakowie, a dalej Komendy Powiatowe, m.in. w Mielcu, której podlegał Posterunek Policji Państwowej w Radomyślu i Zgórsku.

Przed II wojną światową Posterunek Policji mieścił się w drewnianym budynku przy obecnej ul. Piłsudskiego na rogu z ul. Klonową (wcześniej był tam Dom dla biednych, szpital). Później jakiś czas się mieścił w budynku obecnego Zespołu Szkół na piętrze, następnie w budynku administracyjnym Gminnej Spółdzielni od dnia 16 lipca 1992, aby trafić na swoje ostateczne miejsce w Rynku nr 27 gdzie obecnie się znajduje od 22.06.2002 roku.

Skład osobowy się zmieniał, w 1917 był Marian Zawiślak, 1918 Ganczarski i Kijowski w lutym 1919 Ludwik Lonczak przeniesiony na dowódcę posterunku żandarmerii w Radomyślu, a od grudnia 1919 przeszedł do Policji Państwowej i przeniesiony do Kolbuszowej, w 1922 Karol Hypta i Piotr Starsiak (1922-1924) zostali przeniesieni na posterunek do Radomyśla, w 1923 Michał Pleban, przodownik Janeczko Wawrzyniec od 1921 do 1927. W roku 1935 posterunek liczył cztery osoby: Kowalski Józef, Lisiewicz Teodor, Strzępka Józef, Malec Bogdan.

 W czasie II wojny światowej komendantem posterunku był Kowalski w latach 1939-1942, Jan Pielach od 1941, rok później został komendantem do 1944, znany z zbrodniczej gorliwości, aresztowany w 1947 i skazany na 15 lat więzienia. Służyli jeszcze podczas okupacji Adam Pogoda, Stanisław Górecki, Marceli Cichocki, Wiesław Dąbrowa i Ferdynand Zieliński cieszący się dobrą opinią. W czasie okupacji Posterunek Policji podlegał bezpośrednio Komendzie Powiatowej Policji Polskiej w Dębicy oraz posterunkowi żandarmerii niemieckiej w Mielcu.

MILICJA OBYWATELSKA (MO)  formacja o charakterze policyjnym  powołana w Rzeczypospolitej Polskiej (PRL)  do walki z przestępczością i zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego.  Aktywnie wykorzystywana również do utrzymania systemu państwowego. Milicja Obywatelska funkcjonowała w Polsce Ludowej w latach 1944–1989, oraz krótko (w trakcie transformacji ustrojowej) w III Rzeczypospolitej, po czym została zastąpiona przez Policję. Posterunek MO w Radomyślu w roku 1951 liczył 5 osób, służba kryminalna w 1 osoba Stanisław Sikora kapral – stanowisko wywiadowca.

 W 1953 luty-marzec został ukarany przez zwierzchników Ignacy Gamoń z posterunku w Radomyślu za różne wykroczenia (m.in. brał udział w przeprowadzeniu rewizji w 1953 w mieszkaniu autora tej notatki szukając dolarów – nic nie znaleziono).

W 1954 roku nastąpiła reorganizacja służb aparatu bezpieczeństwa, nastąpiła ściślejsza współpraca MO z UB, powstało Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (MSW), które zobowiązano do współpracy z miejscową administracją,

W 1968 na terenie powiatu mieleckiego istniało 7 posterunków MO, w tym Radomyśl i 4 inne dysponowały aresztami. W latach 1969-1970 intensywnie pracowano nad zwiększeniem szeregów Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej (ORMO), do posterunku w Radomyślu należało 130 osób, komendantem powiatowym był Adam Podolski.

Posterunek Zgórsko – przodownik Piotr Kolin przybył do Zgórska 1.04.1920 r. z posterunku w Łysakowie.

POLICJA, organ państwowy powołany do ochrony porządku i bezpieczeństwa publicznego. Powstała w ramach zmian ustrojowych w Polsce po 1989 r., na mocy tzw. pakietu ustaw policyjnych z dnia 6.IV.1990 r. Przekształcenie Milicji Obywatelskiej w Policję nastąpiło  10.V.1990 r. m.in. odpolityczniono policjantów na wszystkich szczeblach, rozdzielono policję od UOP (powołanego w miejsce zlikwidowanego SB), zdecentralizowano wiele uprawnień decyzyjnych i zwiększono składy osobowe komend. W roku 1999 Komisariat Policji liczył 7 osób, rejon obejmował 12 miejscowości, w tym roku przybył do pracy st. sierż. Andrzej Wałęga, a st. sierż. Krzysztof Wiatr został oddelegowany do Komendy Powiatowej Policji w Mielcu.

Wykaz policjantów, którzy służyli na komisariacie w Radomyślu (w nawiasie miejsce ich ostatniej służby); Władysław Kagan (Radomyśl), Stanisław Makuch (Zdziarzec), Jan Kluk (Radomyśl), Józef Witkowski (Radomyśl). N. Łacik (Borowa), Władysław Suchy (Partynia), Julian Siembab (Jamy), Władysław Czaja (Borowa), Aleksander Czaja (Borowa), Jan Trybulec (Czermin), Sylwester Podlasz (Poznań), Wacław Ochla (Poznań), Marian Świerk (Molawa), Bolesław Ogrodnik (Dynów), Edward Sworst (Molawa), Bronisław Sajdak (Tuszyma), Józef Błachowicz (Tuszyma), Józef Popiołek (Tarnobrzeg), Józef Turbacz (Radomyśl n/ Sanem), Gustaw Osmola (Mielec), Józef Grzanka (Jamy), Władysław Czernikowski (Partynia), Bronisław Głowacki (Dąbie), Jan N. żołnierz II Armii (Kolbuszowa), N.N. żołnierz II Armii (Borowa), N. Maziarz (Przecław), Józef Strzępka (Kolbuszowa), Jan Szalachowski (Mielec), N. Forczek (Złotniki), Edward Kurcz (Radomyśl),  Eugeniusz Bugaj (Radomyśl), Roman Kośla (Radomyśl), Przemysław Kopacz (Radomyśl), Krzysztof Mrówka, Natalia Tabor, Mariusz Jędo, Krzysztof Biskup, Witold Kuroś, Przemysław Stalmach, Anna Chrząszcz, Anna Żmuda,

Wykaz komendantów, którzy pracowali na komendzie w Radomyślu: Ćwięka Władysław 1932, Mielnik Tadeusz, Woliński Michał, Guzik Tadeusz później komendant w Mielcu, Pogoda Adam, Górski Władysław, Cichocki Marceli, Dąbrowa Wiesław, Pielach Jan          01.1943 – 08.1944, Puchalski Eugeniusz, Gamoń Ignacy w latach 1953-54, Pinkowicz Jan, Kagan Tadeusz, Bawoł Władysław, Mytych Tadeusz, Bugaj Eugeniusz, Wilaszek Tadeusz, Kromołowski N,  p.o. kom. Giża Marian, Szczecina Rafał, Łazarz Robert, p.o. kom. Kielur Bogusław, Kalicki Mariusz, Kogut Krzysztof obecnie.