PELC Mojżesz

PELC Mojżesz pochodzenia żydowskiego, urodzony 6 maja 1888 roku w Radomyślu Wielkim, syn Jakuba miejscowego felczera, który po wyjeździe z Drohobycza założył w Radomyślu rodzinę i tutaj przyszedł na świat Mojżesz.

Mojżesz był wybitnie zdolnym i pracowitym uczniem. Po ukończeniu w 1906 roku Gimnazjum im. Hetmana Jana Tarnowskiego w Tarnowie, został przyjęty na medycynę na Uniwersytecie w Grazu. Następnie studiował w Wiedniu, gdzie w 1912 roku uzyskał dyplom doktora wszech nauk medycznych, jako specjalista chirurg. Po ukończeniu studiów zaczął pracować w Szczucinie. Jednak po roku powołano go do odbycia zasadniczej służby wojskowej, kierując, jako lekarza do jednostki wojskowej armii austriackiej w Dąbrowie Tarnowskiej.

Pełniąc służbę w garnizonie w okolicy Stopnicy, poznał Polę córkę właściciela majątku ziemskiego Marka Wahrmanna i w 1916 roku w Krakowie zawarli związek małżeński.

Podczas I wojny światowej służył w armii austro-węgierskiej, jako chirurg wojskowy, na polu walki wyróżniał się odwagą i męstwem. Wraz z przydzielonymi mu żołnierzami – sanitariuszami, osobiście pod silnym ostrzałem opatrywał i wynosił z pola walki wielu rannych żołnierzy. Jego dzielna i bohaterska postawa zdobyła uznanie i dobrą ocenę dowództwa, na którego wniosek został uhonorowany wysokim odznaczeniem wojskowym Żelaznym Krzyżem (Eiserne Kreuz).

Pod koniec 1918 roku doktor Pelc przeszedł do formującego się Wojska Polskiego i brał udział w rozbrajaniu okupantów i usuwaniu ich z kraju. W trakcie wojny polsko-bolszewickiej służył, jako lekarz 4 Pułku Legionów. Został awansowany na stopień kapitana rezerwy lekarza ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku. Raz udzielił pomocy Józefowi Piłsudskiemu, którego leczył w jednym ze szpitali polowych, później Marszałek uważał za swojego przyjaciela.

Do Kielc wraz z rodziną przybył w 1919 roku, gdzie rozpoczął prywatną praktykę lekarską. Po demobilizacji w 1921 roku przeszedł do pracy w cywilnej służbie zdrowia. Wówczas zrobił specjalizację z chorób wewnętrznych i dziecięcych.

Po wybuchu II wojny światowej okupanci mianowali doktora Mojżesza Pelca Dyrektorem szpitala żydowskiego. Pod jego kierownictwem szpital dobrze funkcjonował, Pelc cieszył się zaufaniem ludności żydowskiej i był ich przedstawicielem w Radzie Miejskiej. Poza tym kierował dwiema żydowskimi instytucjami społecznymi domem starców i sierocińcem. Władze niemieckie próbowały go nakłonić do współpracy mianując go prezesem Judenratu w Kielcach.

Doktor Pelc wraz z innymi polskimi lekarzami był zaangażowany w pomoc żydom i poszukiwanym Polakom. W 1941 roku gestapo wykryło ich działalność. Doktor został aresztowany i osadzony, jako więzień polityczny. Po brutalnym śledztwie został wywieziony do Oświęcimia. Tam został zamordowany 8 września 1941 roku na kompanii karnej, gdy zachorował, SS-man stanął mu na gardło i zmiażdżył krtań. Rodzinę poinformowano, że zmarł na zapalenie płuc.

Dnia 16 września 2000 w budynku Szpitala Miejskiego w Kielcach przy ul. Kościuszki odsłonięto tablicę poświęconą pamięci Mojżesza Pelca, a od 2013 jego imię nosi również jedna z ulic w Kielcach.