PIEŃ gm. Radomyśl Wielki

PIEŃ gm. Radomyśl Wielki, pow. mielecki woj. podkarpackie, jest to najmniejsza miejscowość w gminie o charakterze rolniczo-hodowlanym. Powstała w XVI w. przy tzw. ”gościńcu krakowskim”, szlaku prowadzącym na zachód z doliny Wisłoki przez most lub przeprawę koło Woli Mieleckiej przez Rydzów, Zgórsko, Pień i Radomyśl, gdzie rozwidlał się na tzw. „trakt krakowski” przez Dulczę Małą, Radgoszcz i Dąbrowę Tarnowską. Bliskość szlaku i wody były typowymi warunkami tworzenia się osad. Nazwa „Pień” może pochodzić z konieczności wycinki lasu i usuwania jego pozostałości.

Właścicielem tych ziem Zgórska i okolic był Mikołaj Mielecki, który w XVI w., osiedlił się tutaj w dworku w Zgórsku. Pierwsza wzmianka wymieniająca Pień, jako osadę należącą do parafii Zgórsko pochodzi z roku 1578, osadę, z której pobierano już podatki. Kolejna data to rok 1662, rejestr pogłównego powiatu sandomierskiego. Z czasem klucz zgórski otrzymała jedna z córek Mikołaja Zofia, która wniosła, jako posag w drugie małżeństwo z hetmanem Janem Karolem Chodkiewiczem. Hetman stopniowo wyprzedawał majątek w tym i Pień Zbigniewowi Ossolińskiemu ostatecznie do roku 1620. W tym roku nastąpił podział majątku pomiędzy trzech synów Zbigniewa, klucz zgórski wraz z Pniem przypadł Maksymilianowi. Kolejne losy Ossolińskich są związane z tym rejonem, Józef Maksymilian Ossoliński syn Michała i Anny z Szaniawskich, założył fundację Zakład Narodowy im. Ossolińskich w roku 1817. Po uwłaszczeniu w roku 1848 fundacja Ossolińskich nie posiadała już gruntów, jedynie prawo propinacji z browaru i karczmy prowadzonych przez żydów.

Początki XX w. były trudne dla wsi, niska wydajność z gospodarstw, bieda i analfabetyzm dawały się we znaki. W roku 1912 podjęto próby utworzenia szkoły, nauka była prowadzona w prywatnym budynku gospodarskim gdzie wynajmowano jedną izbę. Podjęte starania budowy szkoły przerwał wybuch I wojny światowej. Pień dwukrotnie był okupowany przez Rosjan, a później przez Austriaków, co spowodowało duże zubożenie ludności.

W okresie międzywojennym podjęto dalsze próby budowy szkoły, w tym celu zakupiono budynek po karczmie u żyda w Radomyślu i postawiono na wcześniej wyznaczonym miejscu. W połowie budynku znajdowały się sale lekcyjne w połowie mieszkanie dla nauczyciela. Po 1939 roku szkoła funkcjonowała w ramach hitlerowskiego programu oświatowego, gdzie uczniowie uczyli się tylko pisać, czytać i rachować, zlikwidowano inne przedmioty. Jednak było prowadzone tajne nauczanie z zakresu szkoły powszechnej, które prowadziła Helena Lonczak, nauczycielka wysiedlona z Poznania.

Po wyzwoleniu, które dla Pnia w pełni nastąpiło w styczniu 1945 roku, naukę wznowiono od września. Stopniowo zwiększała się liczebność klas. W roku 1947 było już pięć klas i dwóch nauczycieli, a w dwa lata później siedem oddziałów przy pięcioosobowym personelu. W kolejnych latach, w zależności od reform oświatowych na szczeblu centralnym, Szkoła Podstawowa w Pniu była pełno klasową szkołą powszechną, jednak niż demograficzny sprawił, że od września 2000 roku do szkoły chodziły tylko dzieci z klas 0 i I-III, starsze dzieci dowożono do szkoły w Partyni, a w 2004 roku placówka została zamknięta.

W okresie powojennym Pień kilkakrotnie uczestniczył w kilku reformach administracyjnych.
Na najniższym szczeblu podziału terytorialnego wieś zawsze związana była z Radomyślem, najpierw, jako część składowa gminy zbiorczej, następnie gromady, a od 1973 znowu gminy. Zmianom ulegała natomiast przynależność powiatowa i wojewódzka Pnia. Po wojnie wrócił on do powiatu mieleckiego i znalazł się w nowym województwie rzeszowskim, a w 1975 do stycznia 1999 na skutek likwidacji powiatów – w województwie tarnowskim.
Od tego czasu, kiedy wprowadzono kolejną reformę administracyjną, Pień wszedł ponownie do powiatu mieleckiego, województwa podkarpackiego. Nie zmieniła się natomiast przynależność parafialna. Od początku swego istnienia Pień należał do parafii w Zgórsku i ten stan zachował się do dnia dzisiejszego.

W Pniu poza jednostką OSP jest także Ośrodek Rewalidacyjno-Wychowawczy oraz Niepubliczna Szkoła Specjalna Przysposabiająca do pracy dla osób niepełnosprawnych, które prowadzi Stowarzyszenie „Nasza Gmina”.

We wsi działa Rada Sołecka, wieś miała również swojego przedstawiciela, radnego w Radzie Miejskiej w Radomyślu Wielkim, gdy była większa ilość radnych. Był nim Michał Ortyl (1990-1994).

Funkcję sołtysa sprawowali: Janusz Kijowski (1990-1998), Fryderyk Kulpa (1999-2007), Barbara Lonczak-Sabaj (2007- ).