CMENTARZ WOJENNY w Radomyślu Wielkim
CMENTARZ WOJENNY nr 8 w Radomyślu Wielkim założony prawdopodobnie ok. roku 1916 przez Austriaków jako wycinek z cmentarza parafialnego. Usytuowany jest przy ul. Wałowej na tzw. potocznie „na Wale”. Nazwa pochodzi od naturalnego usypiska ziemi w kształcie wału kiedyś wyraźnie odznaczającego się od pozostałej części. Pod koniec I wojny światowej zwożono tutaj zwłoki żołnierzy nie tylko z Radomyśla, ale z okolicznych wiosek z naszej i sąsiednich gmin.
Zachował się w Archiwum Państwowym w Krakowie projekt ogrodzenia i bramy z 1918 roku, który jednak nie został zrealizowany. W tym czasie istniały tutaj groby ziemne w ilości 38 w 7 szeregach z drewnianymi krzyżami. Z tego okresu zachowały się też dwa ozdobne nagrobki usytuowane po obydwóch stronach postumentu, w ich licach jest miejsce po tablicach inskrypcyjnych, już nie zachowanych. Na jednym z nich (prawym) zachowało się nazwisko „Kolanowski”. Wg zachowanych wykazów na cmentarzu pochowano ogółem 57 żołnierzy w tym znanych jest 40 nazwisk: 12 armii austriackiej, 8 niemieckiej i 20 Rosjan. Wiadomo, że podczas II wojny światowej pochowano również 3 żołnierzy polskich (pierwszy, prawy grób od wejścia), szer. Ludwika Burka, Feliksa Tadla i majora o nieznanym nazwisku.
W 1967 r. cmentarz poddano gruntownej renowacji, każdą kwaterę otoczono cementowym krawężnikiem z prostym betonowym krzyżem w środku, a w centralnej części, do której prowadzi alejka ustawiono obelisk przedstawiający dwa betonowe słupy spięte przewiązką w kształcie pulpitu, na którym umieszczono tablicę granitową z błędnym napisem, w górnych rogach daty 1939, 1945, BOHATERSKIM ŻOŁNIERZOM / RADZIECKIM I POLSKIM / POLEGŁYM W WALCE / Z NAJEŹDŹCĄ HITLEROWSKIM O WOLNOŚĆ / I NIEPODLEGŁOŚĆ m. RADOMYŚLA WIELKIEGO / I OKOLIC / W 23 ROCZNICĘ WYZWOLENIA MIASTA / SPOŁECZEŃSTWO. Na słupach umieszczono w pionie dwa miecze grunwaldzkie.
Kolejny remont, stan obecny przeprowadzono w latach 2011 do 2014, gdzie obelisk obłożono płytami z kamienia naturalnego granitu w kolorze czerwonym z metalowymi mieczami, wymieniono płytę z napisem zachowując jej pierwotne brzmienie, a na sześciu kwaterach grobowych cement obłożono płytami z jasnego kamienia naturalnego przykrywając częściowo powierzchnię grobu do ustawienia na nich świeczek i wiązanek z kwiatami. Wykonano alejki z kostki granitowej i odnowiono dwa nagrobki. Naprawiono błąd podany na centralnej tablicy umieszczają przy wejściu granitową tablicę o treści: CMENTARZ WOJENNY / POCHOWANO TUTAJ ŻOŁNIERZY / RÓŻNEJ NARODOWOŚCI / POLEGŁYCH W CZASIE I i II / WOJNY ŚWIATOWEJ. Cały cmentarz wojenny otoczono stylizowanym prostym ogrodzeniem z betonu i metalowymi poręczami pomiędzy słupkami, z wejściem na centralną alejkę z ulicy Wałowej.
Należy wspomnieć o jeszcze jednym grobie żołnierskim umieszczonym na cmentarzu parafialnym Stanisława Mirochy. Początkowo na tym grobie był brzozowy krzyż z tabliczką: Ś. P. STANISŁAW MIROCHA / Żołnierz Wojska Polskiego / poległ za Ojczyznę w dn. 08.IX.1939 / w obronie Radomyśla Wielkiego. Staraniem Urzędu Gminy w roku 2014 na grobie położono granitową jasną płytę z krzyżem oraz nową tabliczką: TU SPOCZYWA / STANISŁAW MIROCHA / ŻOŁNIERZ WOJSKA POLSKIEGO / POLEGŁ 8 WRZEŚNIA 1939 R.
8 września 2018 roku w 79 rocznicę obrony Radomyśla przed wkroczeniem wojsk niemieckich, społeczeństwo miasta ufundowało tablicę pamiątkową z nazwiskami żołnierzy polskich poległych w jego obronie. Tablicę granitową z białymi napisami umieszczono na centralnym obelisku, poniżej tablicy głównej umieszczonej w roku 1967. Treść tablicy: TU SPOCZYWAJĄ BOHATERSCY ŻOŁNIERZE / WOJSKA POLSKIEGO POLEGLI / 8 WRZEŚNIA 1939 ROKU W OBRONIE OJCZYZNY / NA TERENIE RADOMYŚLA WIELKIEGO / szer. JAN LALIK, ur. 1913 r., / szer. JÓZEF MARSZAL, ur. 1914 / szer. FRANCISZEK MOLENDA / szer. JÓZEF PERŁOWSKI, ur. 1915 r., / szer. JAN PIECHA / szer. ANTONI PIOTROWSKI, ur. 1914. / szer. STEFAN SZUMILAS / CZEŚĆ ICH PAMIĘCI ! / 8 września 2018. Na dole w rogach orzełek wojskowy i herb Radomyśla.
Cmentarzem wojennym opiekuje się radomyska młodzież i Zespół Szkół w Radomyślu Wielkim.