BURY Józef

BURY Józef ps. „Dąbal”, „Mocny”, urodzony 8 marca 1916 r. w miejscowości Pień, gm. Radomyśl Wielki, syn Karola i Apolonii z domu Bardan. Rodzice jego byli rolnikami, posiadali duże gospodarstwo rolne i liczną rodzinę – cztery córki i czterech synów. Józef po kilku podstawowych klasach gdzie nauczył się czytać i pisać w swojej rodzinnej wiosce, Szkołę Podstawową ukończył w Radomyślu Wielkim. Mając zapał do nauki rodzice zapisali go do Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącym w Dębicy, które ukończył w 1934 r. otrzymując świadectwo dojrzałości. Rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, które ukończył w 1938 r. uzyskując tytuł magistra praw, odbywając aplikację administracyjną od lipca do grudnia 1938 r., w Urzędzie Gminy w Wadowicach Górnych.

Od stycznia 1939 r. objął stanowisko sekretarza w Urzędzie Gminy w Padwi Narodowej, a następnie pracował w Urzędzie Gminy Czermin. Już w sierpniu przed wybuchem wojny jako podporucznik rezerwy rozpoczął zadania mobilizacyjne do których należało powoływanie rezerwistów, a także czynności aprowizacyjne wojska polskiego w żywność i środki transportu. W pierwszych dniach września jako ppor. zostaje wcielony do 34 pp. Walczy w jednym z batalionów wchodzących w skład grupy „Kowel”, bierze czynny udział w kampanii wrześniowej, wycofująca się przed Niemcami jego jednostka wojskowa trafia w okolice miejscowości Momotami, gdzie część grupy poddała się Niemcom a pozostała walczyła do 2 października poddając się atakującej od wschodu armii sowieckiej. Chcąc uniknąć rozbrojenia i obozu jenieckiego wraz z innymi żołnierzami z terenu walk udaje się z pełnym ekwipunkiem w rodzinne strony do Pnia. Nie na długo, bo już w Wigilię Bożego Narodzenia 24 grudnia 1939 r. mieleckie gestapo pragnie go aresztować, uprzedzony ucieka lecz musi się ukrywać i z inicjatywy por. Wojciecha Ziobronia ps. „Józef” i plut. Mariana Ziętkiewicza ps. „Halny”, włącza się w działalność konspiracyjną. Kieruje założoną przez siebie placówką Związku Walki Zbrojnej na terenie pobliskich Wadowic Górnych o kryptonimie „Rokitna”, sam przyjmuje pseudonim „Dąbal”.

W styczniu 1941 r. dochodzi do scalenia placówki ZWZ Radomyśl Wielki o kryptonimie „Rezeda” z placówką „Rokitna” i utworzenia placówki pod kryptonimem operacyjnym „Roman”, której dowódcą zostaje „Dąbal” ppor. Józef Bury, a jego zastępcą zostaje plut. Marian Ziętkiewicz „Halny”. Jednocześnie Józef Bury zostaje mianowany dowódcą I kompanii bojowej Placówki ZWZ Radomyśl Wielki. Adiutantem Burego zostaje Władysław Giża ps. „Wiewiórka”. W porozumieniu dowódcy w połowie roku 1941 tworzą punkt przebitkowy gazety konspiracyjnej „Odwet” w wikarówce w Zgórsku u ks. Stanisława Kaczmarczyka, kapelana placówki „Roman”. Pod koniec roku na skutek nasilonych działań Gestapo, Józef Bury musi się ukrywać, przebywa m.in. u swoich sióstr Łucji Kilian w Partyni i Marii Setera w Mielcu. Decyzją komendanta Obwodu ZWZ Mielec chwilowo dowództwo „Romana” przejmuje „Halny” a jego zastępcą zostaje „Dąbal”. Zimą 1941 r. po masowych aresztowaniach m.in. „Halnego”, ks. Kaczmarczyka, łącznie 36 członków „Romana”, ocalały Józef Bury zmienia swój pseudonim na „Mocny”, dalej działa w ukryciu. W operacji „Las” 27 kwietnia 1944 r. bierze udział w akcji przejęcia dużego zrzutu broni i lekarstw dla 3 obwodów Armii Krajowej na polach między wioskami Podborze – Partynia. Przejęty zrzut został ulokowany w majątku Przybysz przez drużynę Ludwika Dudka ps. „Grab”. Po przejściowym oddaniu stanowiska komendanta placówki ZWZ Radomyśl działającej pod ps. „Andrzej” na korzyść rtm. Lucjana Woźniaka ps. „Grott Szczerba”, Józef Bury dnia 8 sierpnia 1944 r. znowu obejmuje funkcję komendanta placówki. Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Radomyśla 24 sierpnia 1944 r., już w wrześniu zostaje aresztowany i początkowo przetrzymywany w siedzibie Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa w Mielcu, a następnie więziony w Zakładzie Karnym w Rzeszowie. Śledztwo prowadził Urząd Bezpieczeństwa w Rzeszowie, w wyniku procesu dnia 10 kwietnia 1945 r. został skazany i osadzony w krakowskim więzieniu przy ul. Montelupich. Zwolniony z więzienia w 1947 r. nie mogąc nigdzie znaleźć pracy jako „wróg władzy ludowej” pozostaje u przyjaciół przy Placu nad Groblą w Krakowie, dorabiając na swoje życie, wykonywaniem zabawek dla sprzedawców odpustowych. Po odwilży w 1956 r. nastąpiła zmiana w podejściu do żołnierzy Armii Krajowej, otrzymuje pracę w administracji Urzędu Miasta Krakowa, następnie przenosi się do Warszawy pracując do emerytury jako radca prawny w Stołecznym Przedsiębiorstwie Energetyki Cieplnej.

Został odznaczony Krzyżem Armii Krajowej, Odznaką Weterana Walk o Niepodległość 1939-1956, a za pracę zawodową Srebrnym Krzyżem Zasługi.

Zmarł 19 października 1996 r. w Warszawie, jest pochowany w rodzinnym grobowcu na Powązkach.

W dniu 26 maja 2013 r. społeczeństwo gminy Radomyśl i rodzina Józefa Burego oddała hołd ppor. Józefowi Bury odsłaniając pamiątkową tablicę przy kościele św. Mikołaja Bpa w Zgórsku, w jego rodzinnej parafii o treści: PPOR. JÓZEFOWI BUREMU / (1916 – 1996) / PS „DĄBAL”, „MOCNY” / WIERNEMU SYNOWI ZIEMI RADOMYSKIEJ / MAGISTROWI PRAW UJ, / DOWÓDCY PLACÓWKI AK RADOMYŚL WIELKI, / DOWÓDCY I i III KOMPANII OBWODU AK MIELEC / ODZNACZONEMU KRZYŻEM ZASŁUGI / ORAZ KRZYŻEM AK / WIĘZIONEMU I REPRESJONOWANEMU / PRZEZ WŁADZE KOMUNISTYCZNE / NIESTRUDZONEMU BOJOWNIKOWI / O WOLNĄ I NIEZAWISŁĄ POLSKĘ / Zgórsko, A.D. 2013 .