AKUSZERKI, POŁOŻNE

AKUSZERKI, POŁOŻNE osoby wykształcone w zakresie położnictwa i pomagające kobietom przy prawidłowych i bezpiecznych porodach. W XIX w. i początkowych latach XX w. porody odbywały się w domach, więc osoby odbierające porody cieszyły się dużym autorytetem w tym środowisku. Zapraszane były na chrzty, a w nagłych wypadkach same były matkami chrzestnymi. W Galicji ich nazwiska były podawane w Szematyzmach, w tym czasie w powiecie mieleckim i Radomyślu pracowały: Darmstadter Katarzyna, Hohenbach i Hirseh Cypra.

W Radomyślu przed I wojną światową akuszerkami były Katarzyna Naglicka dla chrześcijanek i Sara Pelz dla kobiet wyznania mojżeszowego. Od lat 20-tych XX w. najbardziej znaną i najdłużej pracująca była Antonina Kalita. Ukończyła szkołę dla położnych w Krakowie i po zakończeniu I wojny światowej powróciła do Radomyśla. Drugą znaną akuszerką była Pelz S. która obsługiwała głównie kobiety narodowości żydowskiej. Ponieważ w tym czasie nie było izby porodowej, jej praca polegała na dojazdach do domów pacjentek i odbieraniu porodów. W czasie II wojny światowej posiadała specjalne zezwolenie władz niemieckich, aby mogła o każdej porze się poruszać po gminie i pomagać rodzącym kobietom.

Po wojnie pod koniec lat czterdziestych Antonina Kalita założyła w Radomyślu pierwszą Izbę Porodową, która mieściła się w dawnym budynku Sądu Powiatowego przy ul. Tarnowskiej, później pod koniec lat pięćdziesiątych została przeniesiona naprzeciw do drewnianego budynku mieszkalnego nr 6. W roku 1963 w wieku 67 lat przeszła na emeryturę. W tym czasie wybudowano nowy piętrowy Ośrodek Zdrowia przy ul. L. Waryńskiego, obecnie Armii Krajowej, w którym przewidziano funkcjonowanie Izby porodowej. Było to pociągnięcie logiczne, ponieważ w budynku mieściły się gabinety lekarskie i apteka. Akuszerkami w tym czasie były Zofia Pleban i Henryka Możdżan. Izba działała do roku 1991, w tym czasie na wniosek ZOZ w Dębicy została zlikwidowana uzasadniając dużymi kosztami utrzymania, bez sprzeciwu władz lokalnych. Proponowano różne rozwiązania, ale skończyło się na odwożeniu kobiet w połogu do Dębicy, Dąbrowy Tarnowskiej i Mielca. Od tego czasu nie ma już mieszkańców miasta i gminy urodzonych w Radomyślu.

W roku 2002 przy Publicznym Gminnym Ośrodku Zdrowia w Radomyślu Wielkim, powstało stanowisko położnej środowiskowej, które pełniła Niewiadomska-Jarosz Beata, osoba wszechstronnie wykształcona w tym kierunku. Obecnie pracuje w Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej Ośrodek Pielęgniarstwa „Pomoc” w Radomyślu Wielkim, tworząc długoterminową opiekę domową.

W roku 2017 głosami pacjentek została laureatką Ogólnopolskiego Konkursu „Położna na medal”, zajmując tym samym I miejsce w województwie podkarpackim.